Ważne informacje 2017/2018

Jakubek Witold i Krzysztof Makowski – autorzy podstawy programowej przedmiotu technika.

Prezentację podstawy programowej przedmiotu technika p. Witold Jakubek i Krzysztof Makowski rozpoczęli od konferencji dla nauczycieli konsultantów i doradców metodycznych przedmiotów muzyka, plastyka i technika, która odbyła się 31 marca w Ośrodku Rozwoju Edukacji w Warszawie.

Idea nowej podstawy oraz sposób prezentacji spotkały się z entuzjastycznym przyjęciem uczestników konferencji. Autorzy pp ujęli nauczycieli swoim zaangażowaniem i determinacją w obronie tego przedmiotu nauczania.

Dokładne uwagi i komentarze dotyczące podstawy programowej przedmiotu technika przedstawili w publikacji ministerialnej: Podstawa programowa kształcenia ogólnego z komentarzem. Szkoła podstawowa. Technika

---

Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 14 lutego 2017 r. w sprawie pdstawy programowej wychowania przedszkolnego oraz podstawy programowej kształcenia ogólnego dla szkoły podstawowej, w tym dla uczniów z niepełnosprawnością intelektualną w stopniu umiarkowanym lub znacznym, kształcenia ogólnego dla branżowej szkoły I stopnia, kształcenia ogólnego dla szkoły specjalnej przysposabiajacej do pracy oraz kształcenia ogólnego dla szkoły policealnej http://www.dziennikustaw.gov.pl/DU/2017/356

---

Podstawa programowa TECHNIKI obowiązująca od 1 września 2017 r. 

Głównym celem techniki jest opanowanie przez uczniów praktycznych metod działań technicznych poprzez realizację prostych projektów opartych na przetwarzaniu różnych materiałów przy użyciu odpowiednich narzędzi i urządzeń. Podczas praktycznej działalności uczeń wyrabia prawidłowe nawyki zachowań, które są niezbędne w dorosłym życiu zawodowym. Ma możliwość działania na realnym stanowisku pracy uwzględniającym niezbędne wymagania bezpieczeństwa i higieny pracy. Wykorzystanie metody praktycznej działalności powoduje, że technika staje się przedmiotem weryfikacji i praktycznego wykorzystania wiedzy już poznanej z zakresu m. in. matematyki, biologii, informatyki oraz fizyki. Na lekcjach techniki uczeń ujawnia swoje predyspozycje, zainteresowania techniczne i zawodowe, odkrywa talenty i pasje techniczne. Przedmiot technika stanowi nieodzowny element łączący kształcenie ogólne i kształcenie zawodowe w przyszłości. To na tych lekcjach przyszli technicy i inżynierowie powinni okrywać swoje predyspozycje.

Przedmiot technika spełnia istotną rolę wychowawczą, uczy szacunku do wytwarzanych dóbr materialnych oraz kreuje postawy świadomego użytkownika zdobyczy techniki poprzez respektowanie zasad bezpieczeństwa i higieny pracy, obowiązującego regulaminu, poszanowanie mienia oraz współpracy w grupie.

Technika przygotowuje młodego człowieka do sprawnego, odpowiedzialnego i bezpiecznego korzystania z nowoczesnych urządzeń technicznych codziennego użytku oraz do radzenia sobie z ciągle zmieniającą się rzeczywistością techniczną.

TECHNIKA

Cele kształcenia – wymagania ogólne

1. Rozpoznawanie i opis działania elementów środowiska technicznego.

1. Postrzeganie elementów środowiska technicznego jako dobro materialne stworzone przez człowieka.
2. Identyfikowanie różnorodnych elementów technicznych w najbliższym otoczeniu.
3. Klasyfikowanie elementów technicznych do określonej grupy (budowlanej, mechanicznej, elektrycznej, komunikacyjnej itp.)
4. Rozróżnianie elementów budowy wybranych narzędzi, przyrządów i urządzeń technicznych.
5. Wyjaśnianie działania wybranych narzędzi, przyrządów i urządzeń technicznych.
6. Wyszukiwanie i interpretacja informacji technicznych na urządzeniach i ich opakowaniach.
7. Określenie zalet i wad rozwiązań materiałowych i konstrukcyjnych zastosowanych do produkcji wytworów technicznych.
8. Wykrywanie, ocenianie i usuwanie nieprawidłowości w działaniu sprzętu technicznego.
9. Wyszukiwanie informacji na temat nowoczesnych dziedzin techniki, ciekawostek i wynalazków technicznych.
10. Projektowanie i konstruowanie modeli urządzeń technicznych z wykorzystaniem zestawów poliwalentnych.

2. Planowanie i realizacja praktycznych działań technicznych (od pomysłu do wytworu).

1. Rozpoznawanie potrzeby wykonania wytworu technicznego; motywacja do działania; analiza możliwości wykorzystania wykonanego wytworu.
2. Planowanie i wykonywanie pracy o różnym stopniu trudności.
3. Posługiwanie się rysunkiem technicznym, czytanie instrukcji słownej i rysunkowej podczas planowania i wykonywania pracy wytwórczej.
4. Opracowanie planu pracy (nazywanie czynności technologicznych, uzasadnianie potrzeby zachowania odpowiedniej kolejności czynności technologicznych, szacowanie czasu potrzebnego na wykonanie poszczególnych czynności).
5. Organizowanie stanowiska pracy (dobór narzędzi, przyrządów i urządzeń do obróbki danego materiału).
6. Poszanowanie zasad i norm regulujących proces wytwarzania wytworu technicznego (regulamin pracowni, zasady BHP, współpraca w grupie, kontrakt).
7. Komunikowanie się językiem technicznym.
8. Wyszukanie informacji na temat możliwości udoskonalenia działania realizowanego wytworu.
9. Przewidywanie skutków własnego działania technicznego, podejmowanie działań z namysłem i planem pracy.
10. Wartościowanie własnych możliwości w zakresie planowania, wykonywania i modernizacji tworzonych wytworów.
11. Rozwijanie cech: dokładności, precyzji, ostrożności.
12. Oszczędne i racjonalne gospodarowanie materiałami, czasem i własnym potencjałem.
13. Poczucie odpowiedzialności za wyniki pracy grupowej.
14. Samoocena realizacji zaplanowanego wytworu technicznego.

3. Sprawne i bezpieczne posługiwanie się narzędziami i sprzętem technicznym.

1. Interpretacja informacji dotyczących bezpiecznej eksploatacji urządzeń technicznych i ich bezawaryjności. Analiza instrukcji obsługi.
2. Sprawne posługiwanie się podstawowymi narzędziami do obróbki ręcznej i mechanicznej, narzędziami pomiarowymi oraz urządzeniami domowymi.
3. Przewidywanie zagrożeń z niewłaściwego użytkowania sprzętu technicznego, w tym także roweru.
4. Analizowanie sytuacji zagrażających zdrowiu i życiu podczas pracy z narzędziami i urządzeniami. Procedura postępowania podczas wypadku przy pracy. Umiejętność udzielenia pierwszej pomocy przedmedycznej w typowych sytuacjach zagrożenia.
5. Utrzymywanie ładu na stanowisku pracy. Przestrzeganie zasad bezpieczeństwa i higieny pracy.
6. Przyjmowanie postawy odpowiedzialności i ostrożności przy posługiwaniu się narzędziami i obsłudze urządzeń technicznych.
7. Poszanowanie narzędzi, urządzeń, sprzętu technicznego oraz własnej pracy i pracy drugiego człowieka.

4. Dostrzeganie wartości i zagrożeń techniki w aspekcie integralnego rozwoju człowieka i poszanowania jego godności.

1. Rozpoznawanie osiągnięć technicznych, które przysłużyły się rozwojowi postępu technicznego, a tym samym człowiekowi (lżejsza praca, komfort życia).
2. Charakterystyka zagrożeń występujących we współczesnej cywilizacji spowodowanych postępem technicznych (wojny, terroryzm, zanieczyszczenie środowiska, zagrożenie zdrowia psychicznego i somatycznego itp.)
3. Przewidywanie zagrożeń ze strony różnych wytworów techniki i urządzeń technicznych.

5. Rozwijanie kreatywności technicznej

1. Poznawanie siebie oraz swoich predyspozycji do wykonywania zadań technicznych.
2. Rozwijanie zainteresowań technicznych.
3. Przyjmowanie postawy twórczej, racjonalizatorskiej.

6. Przyjmowanie postawy proekologicznej

1. Przyjmowanie postawy odpowiedzialności za współczesny i przyszły stan środowiska.
2. Kształtowanie umiejętności segregowania i wtórnego wykorzystania odpadów znajdujących się w najbliższym otoczeniu.
3. Eko-technologie pomocne w ochronie środowiska.
4. Ekologiczne postępowanie z wytworami technicznymi, szczególnie zużytymi.

Treści nauczania – wymagania szczegółowe

1. Kultura pracy. Uczeń:

1. przestrzega regulaminu pracowni technicznej;
2. przestrzega zasad bezpieczeństwa i higieny pracy na stanowisku;
3. wyjaśnia znaczenie znaków bezpieczeństwa (piktogramów);
4. dba o powierzone narzędzia i przybory;
5. współpracuje i podejmuje różne role w pracy w zespole;
6. posługuje się nazewnictwem technicznym;
7. wykonuje prace z należytą starannością i dbałością;
8. jest świadomym i odpowiedzialnym użytkownikiem wytworów techniki;
9. śledzi postęp techniczny oraz dostrzega i poznaje zmiany zachodzące w technice wokół niego;
10. ocenia swoje predyspozycje techniczne w kontekście wyboru przyszłego kierunku kształcenia.

2. Wychowanie komunikacyjne. Uczeń:

1. bezpiecznie uczestniczy w ruchu drogowym, jako pieszy, pasażer i rowerzysta;
2. interpretuje znaki drogowe dotyczące pieszego i rowerzysty;
3. konserwuje i reguluje rower oraz przygotowuje go do jazdy z zachowaniem zasad bezpieczeństwa.

3. Inżynieria materiałowa. Uczeń:

1. rozpoznaje materiały konstrukcyjne (papier, drewno i materiały drewnopochodne, metale, tworzywa sztuczne, materiały włókiennicze, materiały kompozytowe, materiały elektrotechniczne) oraz elementy elektroniczne (m.in. rezystory, diody, tranzystory, kondensatory, cewki itp.);
2. określa właściwości materiałów konstrukcyjnych i elementów elektronicznych;
3. charakteryzuje materiały konstrukcyjne i elementy elektroniczne;
4. stosuje odpowiednie metody konserwacji materiałów konstrukcyjnych;
5. dokonuje wyboru materiału w zależności od charakteru pracy;
6. dobiera zamienniki materiałowe, uwzględniając ich właściwości;
7. racjonalnie gospodaruje różnorodnymi materiałami,
8. rozróżnia i stosuje zasady segregowania i przetwarzania odpadów z różnych materiałów oraz elementów elektronicznych.

4. Dokumentacja techniczna. Uczeń:

1. rozróżnia rysunki techniczne (maszynowe, budowlane, elektryczne, krawieckie);
2. wykonuje proste rysunki w postaci szkiców;
3. przygotowuje dokumentację rysunkową (stosuje rzuty prostokątne i aksonometryczne);
4. czyta rysunki wykonawcze i złożeniowe;
5. analizuje rysunki zawarte w instrukcjach obsługi i katalogach;
6. odczytuje i interpretuje informacje zamieszczone w instrukcjach obsługi urządzeń, na tabliczce znamionowej, opakowaniach żywności, metkach odzieżowych, elementach elektronicznych itp.;
7. projektuje i konstruuje modele urządzeń technicznych, w tym elektryczno-elektronicznych.

5. Mechatronika. Uczeń:

1. wyjaśnia na przykładach prostych urządzeń zasady współdziałania elementów mechanicznych, elektrycznych i elektronicznych;
2. odpowiedzialnie i bezpiecznie posługuje się sprzętem mechanicznym, elektrycznym i elektronicznym znajdującym się w domu, w tym urządzeniami oraz technologią służącą do inteligentnego zarządzania gospodarstwem domowym;
3. konstruuje, m.in. z gotowych elementów, zabawki, roboty, modele mechaniczno-elektroniczne, w tym programowalne.

6. Technologia wytwarzania. Uczeń:

1. rozróżnia rodzaje obróbki różnych materiałów;
2. dostosowuje rodzaj obróbki do przewidzianego efektu końcowego;
3. dobiera i dostosowuje narzędzia wykorzystywane do określonej obróbki;
4. bezpiecznie posługuje się narzędziami, przyborami i urządzeniami;
5. opracowuje harmonogram działań przy różnych formach organizacyjnych pracy;
6. reguluje urządzenia techniczne;
7. dokonuje pomiarów za pomocą odpowiedniego sprzętu pomiarowego;
8. dokonuje montażu poszczególnych części w całość;
9. stosuje różne rodzaje połączeń (rozłączne i nierozłączne, pośrednie i bezpośrednie, spoczynkowe i ruchowe).

Warunki i sposób realizacji

Na zajęciach techniki uczniowie powinni nabyć umiejętności planowania i wykonywania pracy o różnym stopniu trudności, co ułatwi im kształtowanie poprawnych nawyków podczas działalności technicznej oraz umożliwi dostrzeżenie różnorodnych elementów technicznych w najbliższym otoczeniu oraz zdobycie wiedzy na temat ich budowy, funkcjonowania i bezpiecznego z nich korzystania.

Nauczanie techniki powinno być oparte przede wszystkim na tworzeniu różnorodnych konstrukcji wszechobecnych w życiu codziennym i zawodowym. Przez „konstrukcje techniczne” rozumieć należy wszystkie wytwory w otaczającej rzeczywistości. Będzie to zarówno dom, samochód, komputer, robot czy most, ale również odzież, zabawka itp. Konstrukcje te powinny być filarem edukacji technicznej. Praca nad tworzeniem konstrukcji wyzwala określone zachowania i postępowanie, które odpowiednio ukierunkowane kształtują osobowość ucznia, jego zaangażowanie, kreatywność, twórcze myślenie oraz przygotowują go do życia i pracy zawodowej. Tworzenie konstrukcji uczy odpowiedzialności od początku jej tworzenia do zakończenia. Niedokładne wykonanie lub brak jakiejkolwiek części konstrukcji, niezgodność działań z procedurą, brak dyscypliny pracy – wszystko to rodzi niepowodzenie. W wykonywaniu konstrukcji wszystkie ogniwa są ważne, o czym uczeń uświadamia sobie podczas prac nad nią. Technika nauczana poprzez tworzenie konstrukcji technicznych kształtuje odpowiedzialnego, świadomego swych działań młodego człowieka, pozwala na rozpoznanie kompetencji technicznych charakteryzujących uczniów o wybitnych zdolnościach w tym zakresie.

Ważne jest, aby szkoła dysponowała miejscem do wykonywania działań technicznych przez uczniów – może to być sala lekcyjna oznaczona jako „Pracownia techniczna”, dostosowana do liczby uczniów i odpowiednio wyposażona do działań o charakterze wytwórczym.

Na lekcje techniki uczeń powinien mieć możliwość realizacji innowacyjnych rozwiązań konstrukcyjnych lub materiałowych. Zaleca się stworzenie takiego środowiska dydaktycznego, które będzie rozbudzało myślenie twórcze uczniów.

Szkoła powinna zapewnić możliwość uzyskania karty rowerowej przez ucznia, który ukończył 10 lat. Dopuszcza się organizowanie zajęć przygotowujących do uzyskania kary rowerowej nie tylko podczas przedmiotu technika, ale również podczas innych zajęć np. godzin z wychowawcą.

---

Z początkiem lutego Ministerstwo Edukacji Narodowej rozpoczęło ogólnopolską debatę dotyczącą zmian w systemie edukacji „Uczeń. Rodzic. Nauczyciel – Dobra Zmiana”, w której mogli wziąć udział wszyscy zainteresowani przyszłością edukacji w Polsce.

Odbyło się 16 wojewódzkich debat oświatowych o tematyce przewodniej dotyczącej szkolnictwa specjalnego, kształcenia zawodowego, finansowania oraz bezpieczeństwa. Równolegle toczyły się w MEN prace zespołów eksperckich. Wnioski ze wszystkich wojewódzkich debat oświatowych oraz prac zespołów eksperckich miały być podstawą do stworzenia nowego systemu oświaty – tak zapowiadała pani Minister.

MEN zaproponowało również możliwość zorganizowania debat lokalnych, które miały umożliwić udział w dyskusji nad polskim systemem oświaty wszystkim środowiskom zainteresowanym edukacją.

W takiej sytuacji, nie mogło zabraknąć debaty dotyczącej nauczania przedmiotu zajęcia techniczne i przywrócenia jego rangi w polskim systemie kształcenia. Zgłoszono do MEN trzy debaty lokalne zorganizowane przez Wojewódzkie Ośrodki Metodyczne w Zgierzu (2016-05-05), Szczecinie (2016-05-11) i Opolu (2016-05-30). Inicjatorem i współorganizatorem „Ogólnopolskiej debaty nt. kształcenia technicznego w polskim systemie” był pan Witold Jakubek, który z pełną determinacja walczy o odpowiednie miejsce tego przedmiotu w polskim systemie edukacji.

Debaty miała na celu ustalenie wskazówek do koniecznych zmian w kształceniu technicznym, nawiązujących do wypracowanego przez setki lat kanonu nauczania oraz standardów obowiązujących w innych krajach. Uczestnicy dyskutowali i wypracowali wnioski podczas trzech paneli tematycznych.

1. Podstawa programowa zajęć technicznych/techniki dziś i jutro w świetle oczekiwań nauczycieli. Zajęcia techniczne podstawą do dalszego kształcenia zawodowego.
2. Metoda projektów – wiodąca metoda nauczania praktycznego.
3. Określenie wytycznych, dotyczących warunków tworzenia pracowni technicznych w szkołach podstawowych i gimnazjach, ze szczególnym uwzględnieniem bezpieczeństwa uczniów.

Protokóły z debat zostały przesłane do MEN z nadzieją, że wnioski z dyskusji uzmysłowią Ministerstwu wagę problemu oraz pomogą w podjęciu właściwych decyzji, co do kształtu podstaw nauczania technicznego w polskich szkołach.

W czerwcu 2016 r. Ministerstwo zorganizowało w Warszawie dodatkową debatę, na której ekspert dr Bronisław Matusz przedstawił wypracowane wnioski w debatach lokalnych i wręczył je na ręce Pani wice minister.

Wnioski z poszczególnych debat.

ZGIERZ

Zalecane warunki i sposób realizacji

W nauczaniu przedmiotu najważniejszym celem jest opanowanie przez uczniów praktycznych metod działań technicznych. Zalecane jest prowadzenie zajęć technicznych w odpowiednio przystosowanych i wyposażonych pracowniach, w grupach dostosowanych do liczby stanowisk w pracowni.

Szkoła obligatoryjnie przeznacza i organizuje jedno pomieszczenie jako pracownię „Zajęć technicznych i kształcenia przedzawodowego” do właściwej realizacji treści przedmiotu. W sali tej po jej wyposażeniu należy prowadzić zajęcia w sposób bezpieczny i nawiązujący do pracy w warunkach produkcyjnych (od pomysłu, poprzez projektowanie i wykonawstwo, do zamykania i rozliczania). Stanowiska robocze należy właściwie zorganizować i oznakować, co opisane winno być w regulaminie pracowni i regulaminach stanowiskowych przy poszczególnych urządzeniach.

We wszystkich szkołach należy realizować jednolite treści programowe wynikające z podstawy programowej dla umożliwienia rozpoznania u uczniów predyspozycji zawodowych. Uczniom szczególnie uzdolnionym technicznie zaleca się umożliwienie odbywania zajęć pozalekcyjnych w pracowni pod nadzorem nauczyciela (np. koło modelarskie).

Dominującą metodą pracy na zajęciach technicznych winna być metoda projektu w korelacji z pracą nad projektami z innych zajęć edukacyjnych.

Dla właściwej realizacji celów oraz efektywności pracy nauczyciela zalecane jest prowadzenie zajęć w blokach 2‑godzinnych.

SZCZECIN

Wnioski

• Należy zmienić nazwę przedmiotu z zajęć technicznych na „zajęcia praktyczno-techniczne”.
• Zachować dotychczasową podstawę programową do zajęć technicznych na poziomie szkoły podstawowej, natomiast zmienić podstawę programową na poziomie gimnazjum i połączyć je w sposób spiralny.
• Należy wydzielić w nauczaniu zintegrowanym przedmiot zajęcia techniczne, nauczany poprzez działania praktyczne.
• Zajęcia techniczne na poziomie klas 4-6 szkoły podstawowej i 1-3 gimnazjum powinny być nauczane w wymiarze 2 godzin tygodniowo w dwugodzinnych blokach.
• Warunki realizacji podstawy programowej na poziomie szkoły podstawowej i gimnazjum powinny posiadać klauzulę „wymagane”, a nie „zalecane”. Organy prowadzące powinny być zobowiązane do utworzenia pracowni technicznych, dostosowanych do liczby uczniów w nich pracujących. Pracownie należy wyposażyć w narzędzia dostosowane do realizowanych zadań praktycznych.
• Zakres treści podstawy programowej nauczania zajęć technicznych powinien być przekazywany głównie przez działania praktyczne. Efektami pracy uczniów na każdym etapie nauczania powinny być prace wytwórcze. Wymagane jest wykorzystywanie podstawowych materiałów: metal, tworzywa sztuczne, drewno, materiały drewnopochodne, elementy elektryczne, elektroniczne oraz mechaniczne.
• Prace wytwórcze powinny być wykonywane tylko w szkole. Wyklucza się zadawanie zadań domowych o charakterze wytwórczym.
• Zalecaną metodą pracy z uczniami powinna być metoda projektów.
• Należy wydzielić z podstawy programowej treści z ruchu drogowego i wprowadzać je w ramach kursu przygotowującego uczniów do karty rowerowej na dodatkowej godzinie w klasie 4 szkoły podstawowej.

OPOLE

Wnioski

1. Należy zmienić nazwę przedmiotu „zajęcia techniczne” na „zajęcia praktyczno-techniczne”.
2. Należy zachować dotychczasową podstawę programową do zajęć technicznych na poziomie szkoły podstawowej, natomiast zmienić podstawę programową na poziomie gimnazjum, tak, aby obie podstawy były ze sobą ściśle powiązane.
3. Warunki realizacji podstawy programowej nauczania zajęć technicznych na I, II i III etapie edukacji powinny mieć klauzulę ,,wymagane”.
4. Należy wrócić do nauczania praktycznego, co wiąże się ze stworzeniem odpowiednich warunków do pracy – pracowni technicznych. Należy określić standardy/wymogi dotyczące pracowni technicznej, biorąc pod uwagę wskaźniki zbliżone do tych obowiązujących w szkolnictwie zawodowym.
5. Zakres treści podstawy programowej nauczania zajęć praktyczno-technicznych powinien być przekazywany głównie przez działania praktyczne. Efektami pracy uczniów na każdym etapie nauczania powinny być prace wytwórcze (projekty). Wymagane jest wykorzystywanie podstawowych materiałów: metal, tworzywa sztuczne, drewno, materiały drewnopochodne, elementy elektryczne, elektroniczne oraz mechaniczne. Poza tym należy wyszczególnić podstawowe kompetencje i praktyczne umiejętności, skorelowane z uniwersalnymi kompetencjami kształtowanymi na poziomie szkolnictwa zawodowego.
6. Zajęcia praktyczno-techniczne na poziomie klas 4-6 szkoły podstawowej i 1-3 gimnazjum powinny być nauczane w wymiarze 2 godzin tygodniowo w dwugodzinnych blokach.
7. Należy wydzielić w nauczaniu zintegrowanym przedmiot zajęcia praktyczno-techniczne, nauczany poprzez działania praktyczne.
8. W gimnazjach należy wprowadzić doradztwo zawodowe.
9. Należy przywrócić nauczanie  zajęć praktyczno-technicznych w szkołach średnich ogólnokształcących.
10. Prace wytwórcze powinny być wykonywane tylko w szkole. Wyklucza się zadawanie zadań domowych o charakterze wytwórczym.
11. Zalecaną i wymaganą metodą pracy z uczniami powinna być metoda projektów.
12. Należy wykluczyć z edukacji praktyczno-technicznej podręczniki i zeszyty ćwiczeń, a uzyskane z tego środki przeznaczyć na organizacje w szkołach pracowni technicznych.
13. Należy wydzielić z podstawy programowej treści z ruchu drogowego i wprowadzać je w ramach kursu przygotowującego uczniów do karty rowerowej na dodatkowej godzinie w klasie 4 szkoły podstawowej.
14. Konieczna jest weryfikacja sposobu kształcenia nauczycieli zajęć praktyczno-technicznych. Zaostrzyć kryteria przydzielania akredytacji dla kierunków kształcących nauczycieli zajęć praktyczno-technicznych.
15. Należy przywrócić wojewódzkie konkursy wiedzy i umiejętności praktycznych organizowane przez kuratoria oświaty w poszczególnych województwach.
16. Należy przywrócić doradztwo metodyczne wspomagające prace nauczycieli zajęć praktyczno-technicznych.

Warto zajrzeć

http://radio.opole.pl/100,158552,nauczyciele-apeluja-o-powrot-zajec-technicznych-&s=1&si=1&sp=1

http://opole.tvp.pl/25570376/leslaw-tomczak-dyr-regionalnego-centrum-rozwoju-edukacji-w-opolu

---

Do nauczycieli zajęć technicznych wykorzystujących w nauczaniu zestawy edukacyjne firmy JAWI

Od września 2015 roku Ministerstwo Edukacji Narodowej wprowadza zmiany, które dotyczą dotacji celowej na zakup podręczników i ćwiczeń dla uczniów IV klas szkół podstawowych i I klas gimnazjów. W związku z powyższym chciałbym przekazać Państwu informacje, które wynikają z odpowiedzi na pytania, jakie zadano bezpośrednio Pani Iwonie Kurzępa, Głównemu Specjaliście Departamentu Jakości Kształcenia Ministerstwa Edukacji Narodowej odpowiedzialnej za udzielanie wszelkich informacji w sprawie zmian wynikającej z najnowszych rozporządzeń Ministra Edukacji Narodowej. Pytania i odpowiedzi przesłali nam współpracujący z nami nauczyciele.

Od kilku lat wprowadzaliście Państwo do swoich szkół właściwe nauczanie na zajęciach technicznych. Było ono oparte na działaniu praktycznym z zastosowaniem bardzo trudnej metody, jaką jest metoda projektów. Taki sposób prowadzenia zajęć jest bardzo dobrze odbierany przez Waszych uczniów. Niektórzy z nich nie mogą się doczekać kolejnych lekcji, a strata chociażby jednej godziny z powodu np. apelu jest dla nich niepowetowana stratą. Takie nauczanie jest więc zgodne z oczekiwaniami uczniów, ale też z podstawami programowymi nauczania zajęć technicznych na poziomie gimnazjum i szkoły podstawowej oraz z zaleceniami Ministerstwa Edukacji Narodowej. Jest też ono wierne kanonowi wypracowanemu przez dziesiątki lat. Niezależnie jak nazwiemy ten przedmiot: zajęcia techniczne, technika czy prace ręczne, zawsze uczniowie uczyli się na tym przedmiocie przez działanie, przetwarzali różne materiały w oparciu o rysunek techniczny za pomocą narzędzi, przyborów i urządzeń.

Nie tylko podstawa programowa zajęć technicznych obliguje nas do nauczania praktycznego, ale też czasy, w jakich przyszło żyć naszym dzieciom. Wszechobecna komputeryzacja, wirtualizacja życia i bierne spędzanie czasu przed telewizorami mają ogromny wpływ, często negatywny na rozwój dzieci. Tym bardziej w szkołach należy utrzymać praktyczny charakter tego przedmiotu. Na zajęciach technicznych nawet najwspanialszy podręcznik, nawet darmowy nie zastąpi radości tworzenia różnorodnych konstrukcji.

Zapowiedziane zmiany nie zabraniają Państwu tak pracować. Ustawodawca jedynie nie refunduje uczniom zakupu materiałów tzw. plastyczno-technicznych, które rodzic musi kupić swojemu dziecku. Tak jak nie można uczyć plastyki bez farbek, kredek, bloków, kleju itp., tak zajęcia techniczne nie mogą być realizowane bez materiałów (drewna, metalu, tworzywa sztucznego, tkanin, papieru itp.) oraz podstawowych narzędzi do ich obróbki. Nauczyciele swoje decyzje, co do wyboru podręczników lub ewentualnych zmian programów nauczania będą zobligowani konsultować z Radami Rodziców. Zapewne nie będzie problemu, aby wyjaśnić rodzicom, dlaczego w przypadku zajęć technicznych czy plastycznych ponoszą koszty.

Ustawa z dnia 30 maja 2014 roku o zmianie ustawy o systemie oświaty oraz niektórych innych ustaw jednoznacznie określa, że każdy nauczyciel (więc również nauczyciel zajęć technicznych) ma prawo wyboru programu i metod pracy z uczniami, które w jego pojęciu są najwłaściwsze, aby zrealizować cele kształcenia określone w podstawie programowej. Żadna grupa nauczycieli, jak i dyrektor nie mają prawa zmusić nauczyciela zajęć technicznych do wyboru darmowego podręcznika, który może być zaproponowany np. w ramach pakietu dowolnego wydawnictwa. Jeżeli już taka sytuacja się zdarzy, to nauczyciel nie ma obowiązku z niego korzystać, bądź może wykorzystać go częściowo (np. w przygotowaniu uczniów do karty rowerowej w szkole podstawowej). Natomiast w gimnazjach Ministerstwo Edukacji Narodowej nie dopuszcza w ogóle podręczników do zajęć technicznych i artystycznych.

Ustawodawca daje możliwości gromadzenia środków na koncie Rady Rodziców i dokonywania za nie zakupów. Szkoły, które robiły zakupy materiałów do zajęć technicznych za pośrednictwem Rad Rodziców nadal będą mogły je tak kupować.

Nauczyciele zajęć technicznych pracujący na zestawach firmy JAWI będą mogli ubiegać się o refundację z puli pieniężnej przeznaczonej na „materiały ćwiczeniowe”, do których zalicza się tzw. kart pracy wchodzące w skład zestawów dydaktycznych. Cenę kart pracy uśredniliśmy i oszacowaliśmy na 5 zł brutto, co w rezultacie obniży koszty zestawów o tę kwotę. Nauczyciele zajęć technicznych, chcący skorzystać z refundacji na zakup kart pracy do wybranego projektu dla swoich uczniów, powinni o tym powiadomić dyrektora szkoły.

Poniżej przestawiam pytania skierowane do Ministerstwa Edukacji Narodowej dotyczące kwestii wprowadzania darmowych podręczników do szkół oraz odpowiedzi, które udzieliła Pani Iwona Kurzępa – Główny Specjalista Departamentu Jakości Kształcenia Ministerstwa Edukacji Narodowej.

Korespondencja 1.

„Witam,

Jestem konsultantem ds. edukacji technicznej w Wojewódzkim Ośrodku Metodycznym w Gorzowie Wlkp. Docierają do mnie niepokoje ze strony nauczycieli zajęć technicznych, które dotyczą procedur wprowadzania darmowych podręczników, materiałów edukacyjnych i materiałów ćwiczeniowych. Nauczycieli Ci prowadzą swoje lekcje zgodnie z założeniami podstawy programowej, czyli realizują zajęcia wytwórcze oparte na fazowej działalności technicznej z wykorzystaniem metody projektów technicznych. Jest to możliwe dzięki zastosowaniu zakupionych przez uczniów praktycznych zestawów do wykonania i montażu różnorodnych konstrukcji technicznych. Nauczyciele obawiają się, że wprowadzenie rozporządzenia w spawie dotacji celowej na wyposażenie szkół w podręczniki, materiały edukacyjne i materiały ćwiczeniowe uniemożliwi uczniom zakup zestawów, na których dotychczas pracowali.

Aby rozwiać wszelkie obawy moich nauczycieli, proszę o odpowiedź na poniższe pytania.

1. Czy do zajęć technicznych przewiduje się podręczniki, przy założeniu podstawy programowej, że wiedzę i umiejętności uczniowie powinni zdobywać poprzez działania techniczne?
2. Czy praktyczne zestawy do wykonania i montażu różnorodnych konstrukcji technicznych, czyli materiały konstrukcyjne i łączeniowe, przybory i narzędzia, można zaliczyć do materiałów ćwiczeniowych lub uzupełniających? Jeżeli tak, to czy dotacja celowa obejmuje zestawy do wykonania i montażu?
3. Jeżeli na pyt. 2. będzie negatywna odpowiedź, to czy uczniowie powinni nadal kupować te zestawy, jeżeli nauczyciel wybierze realizację programu nauczania z wykorzystaniem tych zestawów?
4. Czy MEN może dokładnie określić, co należy rozumieć pod pojęciem „ materiały uzupełniające” i „materiały ćwiczeniowe” w odniesieniu do zajęć technicznych?
5. Czy szkoła (dyrekcja, rada pedagogiczna, rada rodziców) może zmusić nauczyciela do realizacji programu nauczania zajęć technicznych, który nie jest zgodny z wyborem nauczyciela?
6. Czy nauczyciele mogą być zmuszeni do wyboru sposobu realizacji zajęć technicznych, preferowanych przez wydawnictwa, które proponują pakiety podręczników do różnych przedmiotów, materiały uzupełniające oraz materiały ćwiczeniowe, w tym np. zeszyty ćwiczeń do zajęć technicznych?”

Odpowiedź MEN

„Szanowna Pani,

Przesyłam poniżej odpowiedzi na zadane pytania:

1.  W wykazie podręczników dopuszczonych przez Ministra Edukacji Narodowej do użytku szkolnego znajdują się również podręczniki do zajęć technicznych, przy czym, zgodnie z art. 22aa ustawy o systemie oświaty nauczyciel może zdecydować o realizacji programu nauczania z zastosowaniem lub bez zastosowania podręczników.

2.  Ustawa z dnia 30 maja 2014 roku o zmianie ustawy o systemie oświaty oraz niektórych innych ustaw wprowadziła zmiany dotyczące zaopatrzenia uczniów szkół podstawowych i gimnazjum w podręczniki, materiały edukacyjne i materiały ćwiczeniowe. Nie wprowadziła natomiast zmian jeżeli chodzi o inne przybory szkolne takie jak np. materiały do zajęć technicznych (drewno, tkaniny, metal, tworzywa, elementy elektroniczne itp.). Materiałów tych nie zalicza się do „materiałów ćwiczeniowych” i dotacja ich nie dotyczy.

3.  W związku z powyższym sposób zaopatrywania się uczniów w ww. materiały może przebiegać tak jak dotychczas.

4.  Art. 3 ustawy o systemie oświaty precyzuje:

„materiał edukacyjny” – materiał zastępujący lub uzupełniający podręcznik, umożliwiający realizację programu nauczania, mający postać papierową lub elektroniczną,

„materiał ćwiczeniowy” – materiał przeznaczony dla uczniów służący utrwalaniu przez nich wiadomości i umiejętności.

5.  Każdy nauczyciel ma prawo do wyboru programu nauczania, który następnie przedstawia dyrektorowi szkoły. Dyrektor szkoły, po zasięgnięciu opinii rady pedagogicznej, dopuszcza do użytku w danej szkole przedstawiony przez nauczyciela program nauczania.

6.  Sposób realizacji programu nauczania pozostaje wyłącznie w gestii nauczyciela realizującego ten program. Zgodnie z art. 12 ust. 2 ustawy Karta nauczyciela nauczyciel w realizacji programu nauczania ma prawo do swobody stosowania takich metod nauczania i wychowania oraz pomocy naukowych, jakie uważa za najwłaściwsze spośród uznanych przez współczesne nauki pedagogiczne.”

Korespondencja 2.

„Jestem nauczycielem zajęć technicznych. Uczę w klasach IV-VI szkoły podstawowej i w klasach I-III gimnazjum. Pracuję bez podręczników. W nauczaniu wykorzystuję zestawy do nauczania praktycznego, które składają się z dwóch części: zestawu kart pracy oraz różnych materiałów (tworzywa, tkaniny, drewna, metalu itp.).

Czy w roku szkolnym 2015/2016 szkoła może zakupić z dotacji celowej zestawy kart pracy dla uczniów klas IV szkoły podstawowej i I gimnazjum?”

Odpowiedź MEN

„Szanowna Pani,

Wyposażenie publicznych szkół podstawowych i gimnazjów w materiały ćwiczeniowe jest zadaniem zleconym wykonywanym przez jednostki samorządu terytorialnego prowadzące szkoły. Na realizacje tego zadania organ prowadzący szkołę otrzymuje dotację celową.

Dotacja celowa z budżetu państwa na sfinansowanie materiałów ćwiczeniowych obejmuje materiały ćwiczeniowe do każdego z przedmiotów obowiązkowych. Dotacja na materiały ćwiczeniowe jest udzielana corocznie w wysokości 25 zł na jednego ucznia. Zgodnie z harmonogramem od roku 2015 dotacja na materiały ćwiczeniowe obejmuje zarówno klasy IV szkół podstawowych, jak i klasy I gimnazjum.

Podział tej kwoty między ćwiczenia do różnych przedmiotów zależy wyłącznie od decyzji szkoły (nauczycieli i dyrektora).”

Korespondencja 3.

Od dziesięciu lat w nauczaniu zajęć technicznych na poziomie szkoły podstawowej i gimnazjum nie korzystam z podręczników i zeszytów ćwiczeń lecz realizuję program autorski. Z uczniami pracuję głównie metodą projektów, zalecaną przez Ministerstwo Edukacji Narodowej. Na lekcjach, moi uczniowie wykorzystują pakiety różnych materiałów (drewno, materiały drewnopochodne, tkaniny, metal, tworzywa, elementy elektroniczne itp.), z których tworzą różnorodne konstrukcje.

Czy rodzice będą nadal mogli kupować pakiety różnych materiałów potrzebnych do realizacji programu autorskiego?

Czy w zespole nauczycieli, którzy mają decydować o doborze materiałów do nauczania w danej szkole mam zagwarantowaną autonomię w decydowaniu jak mam uczyć swojego przedmiotu?

Czy zespół nauczycieli może zmusić mnie do rezygnacji z nauczania praktycznego na zajęciach technicznych w ramach programu autorskiego na rzecz nauczania teoretycznego z wykorzystaniem podręcznika tylko, dlatego, że jest on za darmo?

Odpowiedź MEN

„Szanowny Panie,

Ustawa z dnia 30 maja 2014 roku o zmianie ustawy o systemie oświaty oraz niektórych innych ustaw wprowadziła zmiany dotyczące zaopatrzenia uczniów szkół podstawowych i gimnazjum w podręczniki, materiały edukacyjne i materiały ćwiczeniowe. Nie wprowadziła natomiast zmian jeżeli chodzi o inne przybory szkolne, takie jak wymienione przez Pana materiały do zajęć technicznych materiałów (drewno, materiały drewnopochodne, tkaniny, metal, tworzywa, elementy elektroniczne itp). W związku z tym sposób realizacji tych zajęć może przebiegać tak jak dotychczas.

 Art. 22a ww. ustawy nie zakłada, że w całej szkole obowiązuje jeden program nauczania do danego przedmiotu. Program nauczania, tak jak to ma miejsce obecnie wybiera i przedstawia dyrektorowi szkoły, indywidualnie każdy nauczyciel bądź zespół nauczycieli, jeżeli zdecydują się na realizację wspólnego programu. Innymi słowy ustawa przewiduje zasadę jednego podręcznika do danych zajęć edukacyjnych, ale nauczyciele mogą mieć różne programy nauczania lub mogą mieć wspólny program. W Pana przypadku, fakt, że zespół nauczycieli dokonał wyboru podręcznika i materiałów ćwiczeniowych do zajęć technicznych nie obliguje Pana do korzystania z nich, tym bardziej, że zgodnie z ww. ustawą nauczyciel może w realizacji programu nauczania zrezygnować ze wskazywania podręcznika lub materiałów ćwiczeniowych.”

Akty prawne

Dziennik Ustaw Rzeczypospolitej Polskiej, Warszawa, dnia 9 lipca 2014 r., Poz. 909

Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 8 lipca 2014 r. w sprawie dopuszczania do użytku szkolnego podręczników

Na podstawie art. 22aw ust. 1 ustawy z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty (Dz. U. z 2004 r. Nr 256, poz. 2572, z późn. zm.2) zarządza się, co następuje:

§ 5. Dopuszczeniu do użytku szkolnego nie podlegają podręczniki do przedmiotów uzupełniających:

1) zajęcia techniczne i zajęcia artystyczne – w przypadku gimnazjum;

2) ekonomia w praktyce – w przypadku szkoły ponadgimnazjalnej.

---

Zakaz oferowania korzyści

Ustawa z dnia 30 maja 2014 r. o zmianie ustawy o systemie oświaty oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. poz. 811) reguluje zakres wparcia, które wydawnictwa mogą zapewnić nauczycielom i uczniom korzystającym z ich podręczników.

„Art. 22d

Zakazane jest:

1. oferowanie, obiecywanie lub udzielanie szkołom lub nauczycielom jakichkolwiek korzyści w sposób pośredni lub bezpośredni w zamian za dokonanie wyboru określonych podręczników, materiałów edukacyjnych lub materiałów ćwiczeniowych;
2. oferowanie sprzedaży podręcznika wyłącznie z innym podręcznikiem lub dodatkowymi materiałami dydaktycznymi przeznaczonymi dla ucznia.”

Działania powyższe stanowią czyny nieuczciwej konkurencji w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 16 kwietnia 1993 r. o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji.”

Jednak niektóre wydawnictwa wywierają wpływ na dyrektorów szkół w zakresie sprzedaży podręczników dla klasy I i klasy IV szkoły podstawowej oraz klasy I gimnazjum. W związku z tym, Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów rozpoczął stały monitoring rynku podręczników pod kątem możliwości naruszenia zakazu praktyk ograniczających konkurencję. W piśmie skierowanym do dyrektorów szkół UOKiK informuje o wynikach przeprowadzonej analizy działalności przedsiębiorców na rynku podręczników oraz wyjaśnia wątpliwości dotyczące tego, czy działania wydawnictw, polegające na tworzeniu oferty pakietowej w cenie odpowiadającej kwocie dotacji, w skład której wchodzą wszystkie podręczniki niezbędne do nauki w danej klasie, są zgodne z prawem konkurencji.

Pełny tekst informacji znajduje się na stronie MEN: http://men.gov.pl/ministerstwo/informacje/monitoring-rynku-podrecznikow-informacja-dla-dyrektorow-szkol.html

---

W szkołach i placówkach działają rady rodziców, które reprezentują ogół rodziców i uczniów. Zgodnie z art. 54. ust. 8 rada rodziców może gromadzić fundusze, które pochodzą z dobrowolnych składek rodziców lub innych źródeł. Tym innym źródłem mogą być wpłaty uczniów za pakiety dydaktyczne do zajęć technicznych firmy JAWI. Rada rodziców zamawia ustaloną z nauczycielem zajęć technicznych ilość zestawów. Firma JAWI wystawi fakturę na radę rodziców danej szkoły.

USTAWA z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty z późniejszymi zmianami

Roz. IV. Art. 54. ust. 8

„W celu wspierania działalności statutowej szkoły lub placówki, rada rodziców może gromadzić fundusze z dobrowolnych składek rodziców oraz innych źródeł. Zasady wydatkowania funduszy rady rodziców określa regulamin, o którym mowa w art. 53 ust. 4.”